Tadeusz BOY-ŻELEŃSKI

Senszen

Boy-Żeleński znany jest jako tłumacz, krytyk literacki i teatralny, pisarz, poeta-satyryk, kronikarz, eseista, działacz społeczny. Znany najbardziej z dowcipnych, lekkich tekstów. Znany ze swojego bogatego życia towarzyskiego i kawiarnianego… ale jak nie korzystać z uroków życia, gdy spotykać się można z Wyspiańskim, Przybyszewskim i całą, krakowską bohemą?
Nie każdy wie, że Boy- Żeleński był nie tylko literatem, ale był również lekarzem. Lekarzem aktywnym, pracującym. Boy propagował świadome macierzyństwo, antykoncepcję i edukację seksualną, a także postulował legalizację aborcji w celu zlikwidowania groźnego dla życia kobiet podziemia aborcyjnego.

I właśnie takim zagadnieniom poświęcony jest traktat „Piekło Kobiet” – zbiór felietonów wydanych w 1930 roku. Felietony te opisują niedolę kobiet, które to z jednej strony traktowane są jako świadome obywatelki, z aktywnym prawem wyborczym. Z drugiej strony – sprowadzone zostały jedynie do roli płodnej samicy. Felietony te są analizą sytuacji prawnej w Polsce, ale i na świecie. Opisami przypadków kobiet nieszczęśliwych, pozostawionych samych sobie. Odczłowieczonych, sprowadzonych jedynie do roli rodzącego zwierzęcia.
W przedmowie do wydania Boy-Żeleński pisze „Przeobrażenie pewnych pojęć, uświadomienie sobie pewnych zagadnień, przezwyciężenie pewnych wstydliwości, posunęły się przez ten czas wśród ogółu tak bardzo, że już dziś — po paru zaledwie miesiącach! — niejedno wydać się może w tych artykułach przedawnione”
I w pewnym sensie, na szczęście, ma rację. Sytuacja ekonomiczna społeczeństwa wygląda dziś na pewno o niebo lepiej niż w latach dwudziestych czy trzydziestych. Kobieta samotnie wychowująca dziecko nie musi być potępiana przez społeczeństwo (choć trzeba zaznaczyć, że dalej się to zdarza i nie jest powszechne).
Niestety nie jestem w stanie powiedzieć, że jest to tekst, który się zestarzał. Wręcz przeciwnie, mam wrażenie, że jest bardziej aktualny nawet niż wtedy, kiedy był pisany. Bardziej dobitny. Niewątpliwie Boy-Żeleński był człowiekiem więcej niż przenikliwymi wyprzedzał swój czas. Tylko, że kiedy patrzę na to, co mnie otacza – to myślę, że ten świat nie dorósł on jeszcze do tego, co miał mu do zaoferowania Żeleński.

Zdaję sobie sprawę, że temat jest kontrowersyjny. Tym.bardziej, że nie jest to temat zawieszony w próżni. Jezeli ktoś się czuje urażony, to mogę go usunąć. Albo dać sobie ostrzeżenie, za łamanie regulaminu.

ADA

Świetnie, że przypomniałaś ten zbiór felietonów Boya-Żeleńskiego. Tematyka dotycząca spraw kobiet, a w szczególności ta dotycząca aborcji i praw reprodukcyjnych zawsze była, jest i zapewne wciąż będzie kontrowersyjna. Czasem myślę, że cofnęliśmy się o sto lat wstecz, a my kobiety traktowane jesteśmy, jak ludzie drugiej kategorii. Skoro próbuje się nam odebrać prawo do samostanowienia, to trudno milczeć. A "Piekło kobiet" Tadeusza Boya-Żeleńskiego powinna przeczytać każda kobieta i każdy mężczyzna.

Dziękuję, Senszen. Dobra robota.

Jeśli ktoś jest zainteresowany zbiorem felietonów "Piekło kobiet" może bezpłatnie pobrać go ze strony:

[link widoczny dla zalogowanych]