Historia serialu "Bonanza"

ADA

Autorka: ADA, a i Senszen wtrąciła swoje trzy słowa Wesoly

Jak powstał serial „Bonanza”?

Któż nie zna charakterystycznej czołówki serialu „Bonanza”, płonącej mapy, wpadającej w ucho muzyki i czterech bohaterów serialu? Czasem nie pamiętamy nawet jacy to bohaterowie, pamiętamy jednak, że było i czterech.
„Akcja „Bonanzy” rozgrywa się na ranchu Ponderosa, położonym w stanie Nevada nad jeziorem Tahoe, po wojnie secesyjnej. Każdy z synów Bena Cartwrighta miał inną matkę, wszystkie zmarły, a wychowaniem synów musiał się zająć samotny ojciec.
Bonanza to klasyczny western obyczajowy – bohaterowie, czterej mężczyźni żyjący na samotnym ranchu na Dzikim Zachodzie, mają liczne przygody i napotykają wiele problemów, które dzielnie przezwyciężają. W swym postępowaniu kierują się niezłomnymi zasadami moralnymi, hołdując tradycyjnym wartościom: rodzinie, przyjaźni, uczciwości.”
Tak można, w kilku zdaniach opisać bohaterów „Bonanzy”. Od blisko 60 lat ten kultowy wręcz serial nie schodzi z ekranów telewizorów wciąż powtarzany przez stacje telewizyjne na całym świecie. Skąd bierze się, szczególnie w dzisiejszych czasach, gdy sztuka filmowa naszpikowana jest wymyślną techniką, to zainteresowanie westernową serią o nie zawsze porywającej fabule? Jak doszło do powstania serialowej legendy?

Narodziny „Bonanzy”

Wszystko zaczęło się od kolorowych telewizorów i biurka pewnej sekretarki.
Pod koniec lat 50 XX wieku Tom Sarnoff ówczesny dyrektor NBC poszukiwał odpowiedniego scenariusza serialu, który miał zostać zrealizowany w kolorze. Korporacja Radiowa Ameryki (RCA), która była właścicielem NBC, potrzebowała – jak byśmy dzisiaj powiedzieli – hitu, który spowodowałby zwiększenie sprzedaży produkowanych przez nich kolorowych telewizorów. W marcu 1959 David Dortort producent odnoszącego wówczas duże sukcesy „The Restless Gun” napisał scenariusz pilota nowego serialu. Skrypt o tytule „A Rosa for Lotta” trafił na biurko Joan Sherman, sekretarki jednego z menadżerów NBC. Scenariusz w konwencji westernu okazał się świetny i Sherman była pewna, że jest to materiał na serial, jakiego poszukuje Tom Sarnoff. Przeczucie jej nie myliło, a scenariusz Dortorta wkrótce został skierowany do produkcji. Nim jednak padł pierwszy klaps, trzeba było przezwyciężyć problemy, które zaczęły się pojawiać się jak grzyby po deszczu.

David Dortort napisał scenariusz pierwszego odcinka „Bonanzy” z myślą o konkretnych aktorach. W jego zamyśle Bena Cartwrighta miał zagrać Lee J. Cobb, Adama – Claude Atkins, Hossa – Dan Blocker, a Małego Joe - Robert Blake. Niestety, oprócz Dana Blockera, który zgodził się przyjąć rolę pozostali panowie odmówili gry w nowym serialu. Lee J. Cobb odrzucając rolę Bena miał powiedzieć, że do tej pory nie pracował dla telewizji i nie zamierza tego zmieniać. Biorąc pod uwagę fakt, że w trzy lata później aktor zagrał podobną rolę w konkurencyjnym serialu „The Virginian” było to, co najmniej dziwne tłumaczenie. Po odmowach Atkinsa i Blake’a David Dortort stanął przed poważnym problemem. Nie miał skompletowanej obsady a do tego musiał przekonać kierownictwo NBC do kandydatury Dana Blockera. Wówczas to z pomocą przyszła mu żona Rose, która wypatrzyła dwóch mało znanych aktorów: Lorne Greene i Michaela Landona, i uznała, że pierwszy będzie świetnym Benem, a drugi sprawdzi się jako Mały Joe. Przekonanie męża do tego pomysłu okazało się proste i obaj panowie dostali angaże. Pozostało jeszcze znalezienie aktora, który zagrałby najstarszego syna Bena Cartwrighta Adama. I tu Dortortowi pomógł przypadek. Będąc w Universal Studios zobaczył w trakcie pracy na planie Pernella Robertsa, młodego zdolnego aktora, przy tym przystojnego, ciemnowłosego i wysokiego. Idealnego Adama. Przekonanie Robertsa do przyjęcia roli w pilotażowym odcinku nowego serialu nie sprawiło Dortortowi żadnego problemu.

Tak więc obsada została skompletowana. Tymczasem wyłonił się kolejny problem. Trzeba była nazwać ranczo Cartwrightów. Dortort zastanawiał się nad „Panamint” (tak nazywało się kilka kopalni srebra w Nevadzie, gdzie miała rozgrywać się akcja serialu), ale ostatecznie przyjęto propozycję Joan Sherman, która zwróciła uwagę na to, że Ben Cartwright oczarowany jest rosnącymi na jego ziemi sosnami żółtymi – Pinus ponderosa. Można więc nazwać ranczo Ponderosa. Dortort i aktorzy przyjęli tę propozycje z entuzjazmem a Joan Sherman od tego momentu nazywano „Madam of Ponderosa”. Przydomek ten nadał jej Dan Blocker (Hoss).

Pierwszy odcinek

Był 6 kwietnia 1959 roku, gdy w Paramount Studios padł pierwszy klaps na planie odcinka „A Rose for Lotta”. Pracowano po 16 godzin na dobę. Odcinek został nakręcony w dziewięć dni, a jego koszt wyniósł jak na tamte czasy zawrotną sumę ponad 190 tys. dolarów. Spowodowane to było m.in. redubingiem. Początkowo, w finale odcinka Cartwrightowie odjeżdżają w kierunku Ponderosy z pieśnią na ustach. Gwoli ścisłości należy dodać, że piosenkę pt. „Bonanza” śpiewali Greene, Blocker i Landon. Zrobili to jednak tak koszmarnie, że kierownictwo NBC nakazało wyciąć ten wątpliwy aktorski popis.

Po jego obejrzeniu i wysłuchaniu (link dla zainteresowanych https://www.youtube.com/watch?v=0xT5A6wimJI) nie dziwię się, że podjęto taką decyzję. Ja natomiast nieco się dziwię, bo mnie ten występ rozbawił. Na szczęście Pernell Roberts (Adam) nie brał udziału w tym występie zajęty zgoła czym innym. Śmiem twierdzić (to moja zupełnie subiektywna ocena), że gdyby to on sam zaśpiewał tę piosenkę to zapewne nie wycięto by jej z finałowej sceny odcinka. Aktor bowiem obdarzony był pięknym barytonem, a próbki swego głosu dał w kilku odcinkach „Bonanzy” np. w „Broken Ballad” czy „The Wooing of Abigail Jones”. Natomiast podejrzewać można, że gdyby zaśpiewali oni wszyscy, to efekt dalej by był koszmarny.

Powracając jednak do przerwanego wątku: podkład muzyczny do odcinka pilotażowego nagrany został w Niemczech. Jedynie akompaniament gitarowy wykonany był w USA. Była to powszechna praktyka stosowana w tamtych czasach, pozwalająca zaoszczędzić na kosztach produkcji, a te w przypadku „A Rose for Lotta” były naprawdę wysokie.
Gwiazdą serialu była Yvonne De Carlo, jako Lotta Crabtree. Aktorka przyprawiała reżysera, Eda Ludwiga, o prawdziwy ból głowy. Podobno zachowywała się arogancko, stroniła od reszty ekipy oraz nie zgadzała się na duble twierdząc, że jest tak świetną aktorką, że nie psuje ujęć. Gdy 14 kwietnia zakończono pracę wszyscy mogli odetchnąć z ulgą, szczególnie zaś Dortort i Ludwig. Mimo złych doświadczeń z De Carlo nie zrezygnowano z zapraszania tzw. „guest star”. Znani i popularni aktorzy występujący w zupełnie nowym serialu mogli zapewnić przynajmniej na początku oglądalność na niezłym poziomie.

Co dalej?

Nie od razu „Bonanza” zyskała miano najchętniej oglądanego serialu. Nim to nastąpiło musiało upłynąć trochę czasu. Na plan serialu ekipa filmowa wróciła dopiero na początku lipca 1959 r. Pierwotnie „Bonanzę” wyświetlano w sobotnie wieczory, jednak oglądalność była niska i nie satysfakcjonowała kierownictwa stacji NBC. Zastanawiano się nawet nad rezygnacją z kręcenia serialu, ale w końcu odstąpiono od tego pomysłu uznając, że poniesione już koszty powinny się zwrócić. Trzeba przy tym pamiętać, że „Bonanza” była pierwszym w historii telewizji amerykańskiej serialem nakręconym w kolorze, a to wówczas dużo kosztowało. Stacji NBC nie pozostało nic innego, jak poszukać wyjścia z tej niekorzystnej sytuacji. Wyjście okazało się całkiem proste – emisję serialu przesunięto na niedzielny wieczór i jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki słupki oglądalności zaczęły piąć się w górę. Wkrótce był to najchętniej oglądany serial w amerykańskiej telewizji. Warto dodać, że w Polsce, mimo trwającego w tym okresie deficytu kolorowych telewizorów, popularność „Bonanzy” stała się legendarna.

W 1965 r. z produkcją rozstał się Pernell Roberts, serialowy Adam. Mówiło się o jego ciężkim charakterze i konflikcie z producentami oraz Michaelem Landonem. Mimo całej tej sytuacji David Dortort zdaje się liczył na powrót Robertsa, zostawiając wątek Adama otwartym. Wraz z odejściem Robertsa pojawiły się obawy, że może to pociągnąć za sobą spadek oglądalności, ale serial całkiem dobrze sobie radził. Nadal zatrudniano do występów gościnnych znanych i popularnych artystów. W miejsce Robertsa zaangażowano Davida Canary’ego (Candy), lecz wkrótce okazało się, że postaci Adama nie można tak po prostu zastąpić. Choć próba ta była wysoce interesująca i powinna zostać wprowadzona wcześniej. Zresztą próba ta była również obdarzona pięknym głosem, którego nie miała okazji zaprezentować.
Na tle płonącej mapy pojawiało się odtąd nie czterech a trzech Cartwrightów.

Aż do 1972 roku serial prezentował wyrównany poziom. Początkiem końca serialu była śmierć Dana Blockera odtwarzającego rolę Hossa. Gdy zabrakło dobrotliwego olbrzyma, który w ocenie wielu widzów był najważniejszym filarem serialu, oglądalność „Bonanzy” zaczęła spadać. W końcu przeniesiono ją na wtorkowe wieczory. Serial próbowano jeszcze ratować ponownie angażując Davida Canary’ego, który w 1970 r. zrezygnował z roli Candy’ego. Do obsady dodano również nową postać, Griffa Kinga granego przez Tima Mathesona, ale już nic nie było w stanie uratować „Bonanzy” W listopadzie 1972 r. stacja NBC podjęła decyzję o zakończeniu produkcji serialu. Ostatni odcinek zatytułowany „The Hunter” wyemitowano 16 stycznia 1973 r.

Statystyki i nie tylko

„Bonanza” była pierwszym serialem realizowanym w kolorze i do tego nieprzerwanie, przez trzynaście lat (1959 – 1972). Zajęła drugie miejsce po „The Gunsmoke” (20 sezonów), jako najdłuższej realizowany w konwencji westernu serial (14 sezonów). Nakręcono 428 odcinków, w tym dwa dwuczęściowe. Jeden odcinek trwał około 48 minut. Serial początkowo realizowany był przez Paramount Pictures, a następnie przez Warner Bros. Ekipa filmowa pracowała na terenie trzech stanów: Nevady (okolice jeziora Tahoe), Kalifornii (okolice Red Rock Canyon, Big Bear Lake, góry Santa Monica i in.) oraz Arizony (Kanion Sabina, Mescal, Old Tuscon).
„Bonanza” była dziesięć raz nominowana do nagrody Emmy. Otrzymała trzy za:
- indywidualne osiągnięcia w branży rozrywkowej (3 osoby) (1965),
- edycję filmową (1966),
- najlepszą muzykę w serialu dla Davida Rose (1971).
Scenariusze „Bonanzy” mimo zarzucanej im czasem naiwności, prostoty, niekonsekwencji poruszały niejednokrotnie ważne społecznie problemy takie jak: rasizm, przemoc, dyskryminacja, problemy religijne. Biorąc pod uwagę wymagania i zastrzeżenia, jakie stawiali sponsorzy oraz opinię publiczną nie było to takie proste, jakby się wydawało. „Bonanza” to też sporo dobrego humoru. Również takiego niezamierzonego. Takie odcinki jak: „Springtime”, „The Wooing of Abigail Jones”, “The Hayburner”, “Ponderosa Matador”, czy “Woman Of Fire”, żeby wymienić tylko te najzabawniejsze z pierwszych sezonów, doprowadzały widzów do wybuchów śmiechu.

W pierwotnym założeniu Cartwrightowie mieli być nieokrzesanymi odludkami twardo broniącymi swego rancza. Takiemu przedstawieniu głównych bohaterów sprzeciwił się Lorne Greene (Ben), który dowodził, że ludzie tak bogaci, posiadający ogromny majątek i prowadzący rozliczne interesy także jako kupcy, muszą być bardziej otwarci i serdeczni w stosunku do ludzi. Producenci przyjęli tę argumentację i już w drugim odcinku ujrzeliśmy Cartwrightów, takich, jakimi polubiły ich kolejne pokolenia widzów.

W blisko dwadzieścia lat po zakończeniu serialu próbowano wskrzesić „Bonanzę”. I tak powstała kontynuacja przygód rodziny Cartwrightów: „Bonanza: The Next Generation”(1988) „Bonanza: The Return” (1993) i „Bonanza: Under Attack”(1995). Jednak trudno te trzy filmy nazwać sukcesem. Nie pomogło nawet zaangażowanie do wiodących ról dzieci aktorów występujących w pierwszej „Bonanzie”.
W 2001 roku nakręcono prequel „Bonanzy” zatytułowany „Ponderosa”. Miała to być historia o tym jak Cartwrightowie przybyli do Nevady. Nakręcono 20 odcinków. Serial przetrwał zaledwie jeden sezon. W 2002 r. zawieszono jego produkcję.
W Polsce po raz pierwszy pojedyncze odcinki „Bonanzy” nadano już w 1964 roku. Potem aż do lat 70 pojawiały się dość nieregularnie. Kilka sezonów pokazano w latach 90. Po 2000 r. serial zaczął pojawiać się w różnych stacjach telewizyjnych. W 2013 r. Telewizja Polska wznowiła nadawanie serialu od trzeciego do piątego sezonu. Łącznie wyemitowano 102 odcinki. Ostatni „Walter i przestępcy” nadano 14 listopada 2013 r.

Na koniec należy jeszcze wspomnieć o chyba najbardziej charakterystycznym elemencie serialu – muzyce, a właściwie piosence przewodniej skomponowanej przez Jaya Livinstona i Raya Evansa. Co prawda piosenka pt. „Bonanza” miała dwa oficjalne teksty i była wykonywana m.in. przez Johnny’ego Casha czy Lorne Greene (o wykonaniu jej w pierwszym odcinku litościwie nie wspomnę), jednak w serialu przez wszystkie sezony pojawiała się jej instrumentalna wersja.

„Bonanza”, jeden z najbardziej urokliwych i zapadających w pamięć seriali, to nie tylko nieco naiwna opowieść o Dzikim Zachodzie. Wokół „Bonanzy” powstał rzec można prawdziwy przemysł rozrywkowy, na który składają się płyty DVD z odcinkami serialu, albumy muzyczne, książki, komiksy, przeróżne gadżety związane z serialem i aktorami w nim występującymi.

Między 1959 a 1973 rokiem „Bonanzę” obejrzało prawie 400 milionów widzów na całym świecie. Wciąż ich przybywa. Co jest takiego w tym starym, technicznie przestarzałym serialu, że chcemy go oglądać? Może opowieść o tym, że dobro zawsze zwycięża, może bajkowy świat Dzikiego Zachodu, może kawałek pięknej ponderosy tu i ówdzie, może mimo wszystko kawał dobrze zrealizowanej historii, a może… no właśnie, przecież wszyscy lubimy bajki.

Opracowano na podstawie:
„Bonanza (serial telewizyjny)” , Wikipedia
ponderosascenery
Bonanza A Viewer’s Guide To The TV Legend, David R. Greenland
„Bonanza” – western wielu pokoleń”, Adam Siennica, Na ekranie, 19.01.2013
Legendy TV: 51 lat "Bonanzy", światseriali.pl., 28.03.2010

Powyższy tekst jest własnością autorki. Rozpowszechnianie, przetwarzanie i kopiowanie całości lub części powyższego tekstu bez zgody autorki jest niezgodne z prawem. (Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 04.02.1994 r. Dz.U. Nr 24, poz. 83).

ADA

Pożegnalne zdjęcie aktorów i obsługi technicznej serialu "Bonanza".

Senszen

Ben ma trochę minę taka, jakby się położył i nie mógł wstać o własnych siłach...
A spójrzcie na mężczyznę w ostatnim rzędzie, po lewej stronie (pierwszy z brzegu). Ma uroczą bluzeczkę Mruga

Zdjęcie jest bardzo sympatyczne, szkoda, ze nie ma na nim wszystkich Smutny

ADA

Brakuje trzech najważniejszych: Pernella, Dana i Davida. Sad

Dana z wiadomych przyczyn. Pernell pewnie szerokim ługiem omijałby to zbiegowisko Mad

, a David... chyba go nie zaprosili Confused

Senszen

Tak się zastanawiam, Tim Matheson to trzeci od lewej, w ostatnim rzędzie? Włosy i wzrost pasują Mruga

Chce jednak zauważyć, że jedna postać po lewej jest ucięta ( po prawej zresztą też) Mruga

Może to ważna postać Laughing

Aga

ADA bardzo dużo informacji, przejrzyście i zgrabnie wplecione ciekawostki w tekst. "Piosenka" w wykonaniu większości Cartwright'ów również mnie rozbawiła Very Happy

przypominało trochę wygłupy, jakieś wycie do księżyca... na szczęście TEN Cartwright patrzył w oczka pewnej damie więc... ;-)
Senszen to nawet nie jest bluzeczka. Laughing

ADA

Aga, masz rację to było "wycie do księżyca". Laughing

Pernell ze swoim pięknym głosem też by im nie pomógł i jak zauważyła Senszen:

ADA

Wydaje się to nieprawdopodobne, a jednak! Serial "Bonanza" wkroczył w dostojny wiek. 6 kwietnia 1959 roku w Paramount Studios padł pierwszy klaps na planie odcinka „A Rose for Lotta”. Rozpoczęła się produkcja serialu, który miał zawładnąć sercami milionów widzów na całym świecie. "Bonanza" stała się swego rodzajem fenomenem, zwłaszcza w dzisiejszych czasach, gdy filmowcom tak trudno zaskoczyć widza. W czym tkwi jej sukces? Najprościej można odpowiedzieć, że w magii ekranu, bo przecież nie w scenariuszach, które z sezonu na sezon obniżały swój poziom, nie w kostiumach, które wydawały się niezniszczalne (zwłaszcza kostiumy aktorek pojawiały się na przestrzeni czternastu lat z dużą częstotliwością), nie mówiąc już o zwykłych technicznych wpadkach, jak np. mikrofon w kadrze, znikające i pojawiające się rekwizyty. Mimo tych ewidentnych niedoróbek spowodowanych zawrotnym tempem realizacji poszczególnych odcinków (na jeden sezon przypadało ponad trzydzieści 45-minutowych odcinków), serial był i jest nadal chętnie oglądany. Pracowała przy nim rzesza ludzi, ale czterech z nich pozostanie już na zawsze w naszej pamięci.

Lorne Greene jak Ben "Pa" Cartwright

Pernell Roberts jako Adam Cartwright

Dan Blocker jako Eryk "Hoss" Cartwright

Michael Landon jako Mały Joe Cartwright

Nie zapominajmy o innych aktorach grających w "Bonanzie". Oni też zasługują na naszą pamięć Smile

David Canary jako Candy Canaday

Roy Engel jako doktor Paul Martin

Ray Teal jako szeryf Roy Coffee

Victor Sen Yung jako Hop Sing

ADA

Piosenka "Bonanza" w wykonaniu Bena, Hossa i Małego Joe.

<iframe width="560" height="315" src="https://www.youtube.com/embed/0xT5A6wimJI" title="YouTube video player" frameborder="0" allow="accelerometer; autoplay; clipboard-write; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture"></iframe>

ADA

Praca na planie "Bonanzy" to także czekanie. Tę fotkę znalazłam niedawno. Może jeszcze nie widziałyście Very Happy

ADA

Wczoraj oglądałam odcinek "Bonanzy" z 12 sezonu i ze zdziwieniem stwierdziłam, że czołówka serialu jest zupełnie inna niż ta, którą znamy i lubimy, i która jest nierozerwalnie z "Bonanzą" związana. Przyznam się, że o tym nie wiedziałam. Na usprawiedliwienie mogę tylko dodać, że tak naprawdę "Bonanza" dla mnie skończyła się wraz z odejściem z serialu Pernella Robertsa, ale o tym zapewne wiecie. Teraz jednak postanowiłam obejrzeć pozostałe odcinki i jakie były moje wrażenia? Cóż... im było dalej tym gorzej. Niestety wielu producentów, powodowanych chęcią jak największego zysku, popełnia kardynalny błąd: ciągnie serial w nieskończoność. Jak widać Dortort i spółka ciągnęli, jak mogli. "Trzeba wiedzieć, kiedy ze sceny zejść...", że zacytuję słowa znanej piosenki.

A czołówka 12 i 13 sezonu "Bonanzy" prezentuje się tak:

<iframe width="560" height="315" src="https://www.youtube.com/embed/7m7s178KF3k" title="YouTube video player" frameborder="0" allow="accelerometer; autoplay; clipboard-write; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture"></iframe>

A Wy Koleżanki, co o tym myślicie? Wesoly

Ewelina

Myślę, że to powinno być karalne. Oczywiście żartuję. Nie wiem dlaczego zrezygnowano z tej kultowej melodii. Do tej pory rozpoznawalnej. Ta druga melodia jest ... taka zwyczajna.

ADA

Z tą czołówką musiało być coś nie tak. Chyba nie za bardzo podobała się widzom, ponieważ w 14, ostatnim, sezonie wrócono do starego motywu muzycznego. Także czołówka jest inaczej nakręcona, aktorzy podjeżdżają konno do kamery. Nie ma tego zatrzymywania klatki i barwienia jej na jakiś dziwny kolor.

Sezon 14 odc. "The Witness", w którym Candy musi bronić się przed niesłusznymi zarzutami. Starsza wdowa dostaje ataku serca, gdy mężczyzna udający Candy okrada ją. Candy zostaje aresztowany i musi polegać na pewnym siebie, ale niedoświadczonym młodym prawniku.

<iframe width="560" height="315" src="https://www.youtube.com/embed/8EAcDwyHwaE" title="YouTube video player" frameborder="0" allow="accelerometer; autoplay; clipboard-write; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture"></iframe>

Ewelina

Wcale się nie dziwię, że widzowie jej nie zaakceptowali. Ta pierwsza była bardzo dobra i powinna pozostać!!!

ADA

Wydawało mi się, że już nie znajdę żadnego zdjęcia, którego byśmy nie widziały, a tu niespodzianka.

Zdjęcie zrobione w samolocie. Po ubraniu/kostiumie Dana Blockera wnoszę, że było to na początku 1 sezonu. Pewnie był to jakiś wyjazd promocyjny. Very Happy